ISTORIJA ČOVEČANSTVA - RIM

Na stranicama ovog toma čitalac će biti svedok uspona, slave i opadanja Rimskog carstva koje je izgradilo svet Sredozemlja i postavilo strukturu Evrope toliko čvrsto da je rimsko nasleđe živo i danas. Savremeni svet Rimu duguje pre svega temelje prava i romanske jezike, te antičke državne korene koji ujedinjuju Evropu. Stare glavne saobraćajnice rimskog ncarstva u Evropi, severnoj Africi i na Bliskom istoku bile su put zbližavanja udaljenih naroda i kultura. S druge strane, Rim je bio surov osvajač, a borci protiv njega postali su romantični nacionalni junaci Španije, Francuske, Engleske. Rim je bio jedina civilizacija čije su teritorije okružile Sredozmeno more. sve tajne Rima nisu ni danas otkrivene, od zagonetnih Etruraca do dvorova Juluja Cezara, Avgusta, Trajana ili Marka Aurelija. Postojali su i sasvim drugačiji carevi, poput Nerona i Kaligule, čiju su vladavinu obeležili neumerenost i zločin. Rimsko carstvo bilo je i hrišćansko, što je promenilo i carstvo i hrišćansko, što je promenilo i carstvo i hrišćanstvo. esavladiv izazov predstavljale su ogromne teritorije i unutrađnje teškoće, podela na Zapadno i Istočno carstvo. Prvo će srušiti varvari, i to je kraj antike, drugo Turci, i to je kraj srednjeg veka. Dug prema Rimu - koji smo nasledili od predaka - prenosi se vekovima i danas bi vrlo malo kultura moglo poreći da taj dug postoji. Građani evropskih država Rimu duguju, pored drugih ne manje važnih stvari, mnoge današnje najveće evropske gradove, temelje prava, veliki broj spomenika i romanske jezike, koji su u svojevrsnom sveobuhvatnom prenošenju latinskog nasleđa dospeli na druge kontinente, kao španski jezik u Ameriku. Kao što se vidi, u pitanju su tekovine u isti mah materijalne i nematerijalne jer, na primer, u nasleđe Rima takođe se ubraja prvo povezivanje evropske teritorije, zahvaljujući odličnoj mreži puteva, koji su duže od jednog milenijuma bili glavne saobraćajnice Starog kontinenta. Rim zaslužuje povlašćeno mesto na stranicama istorije zato što je bio jedina civilizacija čije su teritorije opasale Sredozemno more. U ranom razdoblju i u dobu Republike srećemo se s nastankom Rima, gde se obavezno mora pomenuti zagonetni etrurski narod, od kog su potekla tri poslednja rimska kralja, a posle njih je uvedena republika, kojom su upravljali nobili iz redova patricija. Zatim otpočinje uzbudljiv i nezaustavljiv proces osvajanja i strahovite političke napetosti oko vladavine sve moćnijom rimskom državom, napetosti čiji je najpoznatiji izraz ubistvo Julija Cezara. Doba razvijenog Carstva, razdoblja kada Rim dostiže vrhunac slave i u kome su se smenjivali tako sposobni imperatori kakvi su bili Avgust, Trajan ili Marko Aurelije, dok su na drugoj strani postojali carevi čiju je vladavinu obeležila neumerenost, kao što su bili Neron ili Eagabal, bilo je labudova pesma Rima. Zatim će doći opadanje, s carstvom koje je već bilo hrišćansko i koje će, pritisnuto na svim granicama svoje ogromne teritorije i izjedeno unutrašnjim teškoćama, izdahnuti od ruke varvara. Ali naporedo s tim stranama zanimljive rimske politike, postoje i brojna mesta - u običnom životu ili na carskom dvoru - gde se mogu sresti drugi junaci i mnogo toga važnog i privlačnog iz istorije Rima: od vojske do cirkuskih igara, od vladavine u provincijama i gradovima do obrazovanja dece i omladine, od izuzetno uspelih umetničkih dela do priređivanja gozbi, od paganskih bogova do trijumfa hrišćanstva, od careva do robova... Sve u svemu, to davno prohujalo vreme još traje u nama.