.jpg)
Danas obeležavamo sto petnaest godina od dolaska ne svet čuvenog pisca
Postoje pisci čije se knjige čitaju u dahu, a zaboravljaju čim se poslednja stranica zatvori. I postoje oni čiji tekstovi prodiru u čitaoca tiho, kao voda kroz pukotinu, i ostanu zauvek. Meša Selimović pripada ovom drugom, ređem i dragocenijem soju. On nije bio samo pisac – bio je svedok, unutrašnji glas epohe, hroničar duševnih stanja, strahova i slutnji koje ne prolaze.
Rođen u Tuzli, 26. aprila 1910. godine, u porodici muslimanskog porekla, Mehmed Meša Selimović školovao se u Beogradu i Sarajevu, a tokom života radio kao profesor, urednik, kulturni radnik. Bio je obrazovan, smiren, tih čovek, ali upravo u toj tišini čučao je ogroman nemir. Njegova unutrašnja borba izbila je na površinu tek kada je u književnosti pronašao ventil za ono što ga je progonilo gotovo čitavog života: smrt brata, koga su pogubili partizani bez suđenja nakon Drugog svetskog rata. Ta lična tragedija postala je srž njegovog najpoznatijeg romana Derviš i smrt, ali i okosnica njegovog celokupnog opusa – pitanje smisla, pravde, moralnosti i čovekove nemoći da promeni sistem u kojem živi.
Selimovićeva književnost je filozofska i poetska, ali nikada hermetična. Njegove rečenice su duge, bogate, spore, kao da traže od čitaoca da uspori disanje. On ne nudi odgovore, već postavlja pitanja. Njegovi junaci nisu junaci u klasičnom smislu – oni su prelomljeni ljudi, često slabi, često izgubljeni, ali uvek duboko ljudski. To su ljudi koji se pitaju šta je ispravno kada svet oko njih izgubi orijentire.
Iako se deklarisao kao Srbin u poznim godinama, Meša Selimović je najviše verovao u pisanu reč – u umetnost koja prevazilazi granice nacije i vere. Zbog toga ga i danas podjednako svojataju različite književne i kulturne sredine, a čitaoci u njemu ne vide boje zastava, već boje ljudske duše.
Najznačajnije knjige Meše Selimovića u izdanju Vulkan izdavaštva
Vulkan izdavaštvo je proteklih godina sa posebnom pažnjom pripremalo izdanja najvažnijih romana Meše Selimovića, u savremenom ruhu koje poziva i mlađe generacije da zakorače u svet tišine, dilema i duhovnog traganja, a u okviru edicije Klasici.
Najpoznatije Selimovićevo delo Derviš i smrt ujedno je i jedno od najvažnijih u srpskohrvatskoj književnosti XX veka. Roman prati Ahmeda Nurudina, derviša koji pokušava da pronađe pravdu za svog nepravedno uhapšenog i ubijenog brata. Put kojim kreće da bi došao do istine pretvoriće vernika u skeptika, posmatrača u učesnika, čoveka vere u čoveka sumnje. Kroz njegove unutrašnje monologe čitamo knjigu o razaranju čoveka iznutra, o lomovima koji se ne vide, ali se najduže pamte.
„Život je širi od svakog propisa. Moral je zamisao, a život je ono što biva. Kako da ga uklopimo u zamisao a da ga ne oštetimo? Više je štete naneseno životu zbog sprečavanja grijeha, nego zbog grijeha.“
.jpg)
Tišine su prvi roman Meše Selimovića, objavljen 1961. godine, u kojem se već prepoznaje njegov karakterističan stil – duboko promišljanje čoveka u odnosu na vreme i okolnosti koje ga oblikuju. Ovo delo, nastalo nakon godina unutrašnjih sumnji, otkriva snagu duha i briljantno umeće pripovedanja koje će obeležiti celokupno njegovo književno stvaralaštvo.
"Ljudi su nepravedni, izigravaju naše povjerenje i ostavljaju nas kad nam je teško, potrebni smo im samo neoštećeni i jaki."
Tvrđava, koja postoji i u engleskoj verziji u izdanju Vulkan izdavaštva Fortress roman je koji je nastao kao svojevrsni odgovor na pitanja koja Derviš ostavlja otvorenim. Glavni junak, Ahmet Šabo, vraća se iz rata u grad bez iluzija. Bez nade u sistem, religiju, ideologiju, okreće se ličnoj sreći – ljubavi, porodici, svakodnevnim radostima. Tvrđava je roman o pronalasku smisla u malim stvarima, uprkos svemu. To je tihi roman o opstanku.
„Zlo je privlačno, i bliže je ljudskoj prirodi. Za dobro i ljubav treba izrasti, treba se pomučiti. Zlo nosimo u sebi kao izvornu strast, a može postati pogubno ako se predstavi kao jedino dobro.“
Ostrvo je najpoetičniji i najmističniji njegov roman. Radnja je spora, kontemplativna, gotovo bestelesna. Dvoje ljudi na usamljenom ostrvu pokušavaju da povrate smisao koji je bespovratno istekao iz života; da nadoknade godine provedene u ispraznosti i simulakrumu postojanja koje je sopstvenom rutinom ogoljeno do besmisla pa ipak s ogromnom ljubavlju i poštovanjem. Ovo je knjiga za one koji traže tišinu, koji žele da čitaju u sebi.
„Potrebni smo jedno drugome. Nas dvoje. Nikoga nemamo. Ni sebe nemamo.“
Most od riječi je jedinstvena zbirka eseja, članaka i govora Meše Selimovića, u kojoj autor razmatra umetnost, književnost, jezik i položaj pisca u društvu. Kroz promišljene, često emotivne zapise, Selimović gradi most između misli i reči, prošlosti i sadašnjosti, privatnog i univerzalnog. Ovo delo otkriva ne samo njegovu misaonu dubinu, već i nežnu posvećenost jeziku kao osnovi svakog trajnog izraza.
"Odlučio sam se za ljubav. Manje je istinito, i manje vjerovatno, ali je plemenitije. I ljepše: tako sve ima više smisla. I smrt. I život."
Sjećanja su autobiografsko delo Meše Selimovića u kojem pisac iskreno i bez ulepšavanja otkriva svoju životnu priču, unutrašnje borbe i trenutke sumnje i samoprevazilaženja. Kroz lične zapise o detinjstvu, porodici, ratu, književnosti i cenzuri, Selimović otkriva i sudbinu čoveka i umetnika u vrtložnim vremenima. Ova knjiga je dragoceno svedočanstvo o stvaranju, odgovornosti i tišini koja često prati one koji misle dublje.
"I zauvijek sam ostao gladan ljubavi i pažnje: niko me u životu nije mogao iznenaditi grubošću, uvijek sam je očekivao, a svako me je mogao pridobiti pa i prevariti pitomošću, nježnošću, prijateljstvom; pa i kad bih se prevario, opet sam uvijek bio spreman da naletim na isti mamac."
Meša Selimović nije pisac koji se čita usput. Njegove knjige zahtevaju vreme, tišinu, koncentraciju – ali uzvraćaju višestruko. Povodom dana njegovog rođenja, pozivamo sve one koji se osećaju umorno od savremenog sveta da pronađu utočište u njegovim knjigama, koje mogu naručiti putem sajta vulkani.rs. Neće naći lak izlaz, ali će možda pronaći tragove razumevanja, saosećanja i tihe pobune koja započinje u rečenici, a završava u srcu.
